ديگر نمي‌توان سال 2015 را سال شبكه‌هاي اجتماعي ناميد. موج شبكه‌هاي اجتماعي حدود دو سال پيش بلند شد و حالا نه تنها ضرورت استفاده از آن بر كسي پوشيده نيست بلكه بسياري از افراد حقيقي و حقوقي از اين شبكه‌ها بهره مي‌برند.

اگر دير نشده باشد حالا ديگر زمان آن رسيده كه در نحوه استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي يك بازنگري جدي كنيم و در كنار تفريح و گپ‌هاي دوستانه به فكر استفاده هوشمندانه از اين شبكه باشيم. استفاده هوشمندانه، ظرفي است كه رعايت حريم خصوصي خود و ديگران، تامين امنيت اطلاعات‌مان، بهره بردن از اين شبكه‌ها را مي‌توان در آن جاي داد. در سال 2015 بايد خطر سو استفاده از انبوه اطلاعاتي كه هر روز در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌كنيم را جدي بگيريم؛ اين خطر تنها در مورد آنچه درباره خودمان منتشر مي‌كنيم وجود ندارد، بلكه درباره آنچه درباره ديگران مي‌گوييم هم وجود دارد.
 آواتارها
 اولين چيزي كه در شبكه‌هاي اجتماعي ديده مي‌شود و شما هم به فكر تهيه آن مي‌افتيد عكسي است كه معرف شما باشد؛ عكس خودتان يا هر عكس ديگري كه شما به عنوان نمادي از شخصيت خود براي معرفي در پروفايل‌تان قرار مي‌دهيد. بر كسي اهميت استفاده از آواتار مناسب پوشيده نيست، بعضي از افراد از عكس خودشان استفاده مي‌كنند، بعضي از افراد از عكس‌هاي تزييني، كارتوني، طبيعت و طرح‌هاي خاص ديگر. آواتار، معرف شخصيت شماست؛ شخصيتي كه داريد، يا شخصيتي كه دوست داريد با آن شما را بشناسند. بعضي كاربران از عكس شخصيت‌هاي معروف سينمايي استفاده مي‌كنند؛ ژوكر، بت‌من و غيره. بعضي از عكس‌هاي افراد مختلف كه به عنوان عكس تزييني در اينترنت منتشر شده، بعضي از طرح‌هاي گرافيكي و بعضي از عكس‌هاي طبيعت و حيوانات. آواتار حتي مي‌تواند نماد همبستگي باشد؛ تغيير آواتارها از سوي كاربران اينترنت در دوره‌هاي زماني به مناسبت رويدادهاي سياسي يا بشردوستانه از جمله نمادهاي همبستگي كاربراني است كه با هم هم عقيده هستند. با اين توضيحات مراقب باشيد از چه عكس‌ها و طرح‌هايي براي آواتار خود در شبكه‌هاي اجتماعي استفاده مي‌كنيد.
 انتشار اطلاعات شخصي
عادت بسياري از ماست كه در شبكه‌هاي اجتماعي از شخصي‌ترين احساسات، مسايل و رويدادهاي زندگي‌مان مي‌نويسم. شبكه‌هاي اجتماعي را به واسطه ناشناس بودن‌‌مان محل امني براي درد دل كردن و نوشتن از روزمره‌هاي‌مان مي‌دانيم. اما تا چه مدت ناشناس باقي مي‌مانيم؟ به هر حال دور نخواهد بود زماني كه در اين شبكه‌ها دوستاني پيدا كنيم و با آنها ارتباطي خارج از شبكه‌هاي اجتماعي پيدا كنيم. يا حتي تبديل به بهترين دوستان آنلاين‌مان شوند. حتي اگر اين اتفاق هم نيفتد –كه بعيد است- به واسطه اطلاعاتي كه از خودمان منتشر مي‌كنيم، ديگران شناخت نسبي از ما پيدا خواهند كرد. همه ما در شبكه‌هاي اجتماعي ديديم كه كاربران از روزمره‌هايشان مي‌نويسند يا شايد حتي خودمان هم يكي از اين افراد باشيم؛ شكايت‌هايمان از محل كارمان، دل گفته‌هايمان درباره روابط خانوادگي و وضعيت خانواده‌مان، نوشته‌هايي درباره دانشگاه و رشته تحصيلي، عكسي از مهماني خانوادگي يا دوستانه كه با تگ كردن، جمع را نيز معرفي كرده باشيم، چك‌اين كردن در محل كار، خانه يا دانشگاه. اين‌ها همه مي‌تواند منبع خوبي براي گردآوري اطلاعات درباره كاربران باشد تا شما ديگر برايشان ناشناس نباشيد. و هر خطري از آشنايي‌ها آغاز مي‌شود. شايد شما به اندازه كافي فالورهايتان را نشناسيد يا علاقه‌اي به شناخت آنها نداشته باشيد اما چند ده نفر، چند صد نفر يا چند هزار نفري كه در شبكه‌هاي اجتماعي شما را دنبال مي‌كنند با استفاده از اين اطلاعات به لايه خصوصي زندگي شما راه پيدا مي‌كنند. قصد من اين نيست كه با سياه نمايي كردن شبكه‌هاي اجتماعي بگويم در اين شبكه‌ها هزاران نفر منتظر نشسته‌اند تا اطلاعات شخصي شما را به دست آورده و براي شما به هر نحوي دردسر درست كنند. هر چند چنين اتفاقاتي افتاده اما تعدادشان كم بوده است و نبايد منفي نگر باشيم. من فقط قصد دارم تلنگري به هوشمندي شما بزنم و بگويم احتياط شرط عقل است.
 انتخاب دوستان و تنظيمات حريم خصوصي
برخي از كاربران براي حفظ حريم خصوصي خود از امكان پرايوت شدن در شبكه‌هاي اجتماعي استفاده مي‌كنند. به اين حالت كه صفحه‌هايشان را از حالت نمايش عمومي درآورده و به مدد قفلي كه كنار آواتار و يا نام كاربري‌شان مي‌نشانند، دنبال كننده‌هايشان را خودشان انتخاب مي‌كنند. به اين ترتيب هر كسي نمي‌تواند آنها را پيگيري كنند و تنها كساني كه كاربر تاييد مي‌كند قادر به ديدن صفحات آنها هستند. اين مساله به آنها كمك مي‌كند تا حريمي براي خود در نظر بگيرند و در امان بمانند. البته من با پرايوت شدن در شبكه‌هاي اجتماعي مخالف هستم چرا كه اساس اين شبكه‌ها ارتباطات آزاد، شناخت افراد جديد و بزرگ كردن دايره ارتباطات كاربران است؛ پرايوت كردن نوعي تناقض با اساس و فلسفه شبكه‌هاي اجتماعي است. به نظرم از بين پرايوت بودن و هوشمند بودن در انتشار اطلاعات، بهتر است گزينه دوم را انتخاب كنيم تا بتوانيم دايره ارتباطات‌مان را گسترش دهيم. حتي در بعضي از شبكه‌ها مانند فيس‌بوك تنظيماتي وجود دارد كه بتوانيم با درايت آنچه مي‌نويسيم را به صورت گزينشي براي افراد مختلفي كه در ليست دوستان‌مان قرار دارند يا حتي هنوز به ليست ما اضافه نشده‌اند، منتشر كنيم.
 گفتمان و اظهار نظر و موضع گيري
فراموش نكنيم آزادي كه شبكه‌هاي اجتماعي براي اظهار نظر و حرف زدن در اختيار ما قرار مي‌دهد به معناي تبديل شدن ما به يك «عقل كل» نيست. اين آزادي ما را ملزم نمي‌كند روي هر نوشته‌اي، كامنت بگذاريم، درباره هر اتفاقي نظر بدهيم يا هر مساله‌اي را تحليل كنيم. اگر اطلاعات كافي درباره مساله‌اي نداريم و تا هنگامي كه درباره صحت خبري مطمئن نشديم، نه درباره آن نظر بدهيم و نه نوشته ديگران را بازنشر كنيم. واكنش عجولانه به بازنشر آنچه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شود مي‌تواند اعتبار شما را به خطر بيندازد؛ ممكن است خبر اعلام شده صحت نداشته باشد، ممكن است خبر ناقص باشد يا از اخبار تكميلي آن بي خبر باشيد. پس در مورد صحت و سقم نوشته‌ها مطمئن شويد بعد آن را بازنشر كنيد تا منبع خوبي براي كساني شويد كه شما را دنبال مي‌كنند. خوب فكر كنيد بعد روي نوشته‌ها كامنت بگذاريد، نسبت به احساسات ديگران با احتياط نظر بدهيد تا از به وجود آمدن سوءتفاهمات جلوگيري كنيد و مطمئن باشيد مجبور نيستيد در مقابل هر چيزي كه منتشر مي‌شود، شما هم پاسخي منتشر كنيد. رفتار هوشمندانه شما در واكنش به آنچه
ديگران منتشر مي‌كند به اعتبار شما مي‌افزايد.

 شبنم كهن چي – فناوران، 20 دي ماه 93